Rimandata di un anno, causa virus, perdurando ancor oggi, abbiamo deciso di riunirci
in streaming dal 19 al 21 marzo 2021
Nel video trovate la versione in inglese
Pubblichiamo una poesia di Ukë Buçpapaj presente nell'antologia organizzata e pubblicata in occasione della Giornata mondiale della Poesia del 2020 che avrebbe fatto incontrare presso la Pellicanolibri di Roma alcuni fra i più importanti autori albanesi e italiani, incontro che non ha potuto aver luogo per la sopravvenuta pandemia del covid -19. La gran parte delle poesie sono state tradotte in italiano da Valbona Jakova, compresa questa che potete leggere anche in lingua albanese. (b.c.)
"I miei occhi" di Ukë vedono oltre e altro poiché si servono della visione più completa dell'anima, quindi spesso invisibili alla gran parte degli umani ma visibili ancora meglio a chi, non vedente, spesso vede ancora di più. Fanno riferimento al passato senza alcuna retorica, invitano al presente da vivere senza troppo curarsi al futuro (dove il dolore può riapparire). Questo presente naturalmente tiene conto delle storture viste e sofferte nel passato ma ancora ben presenti come se la memoria fosse seppellita insieme ai milioni di morti che continuiamo ad avere sotto gli occhi. La grande umanità traspare a ogni verso così come nella vita di questo grande autore, nonché traduttore di decine di poeti di lingua inglese a lui cari. Per questo rimandiamo alla biografia che potete leggere in fondo.
Publikojmë një poezi të Ukë Buçpapaj që është e pranishme në antologjinë e përgatitur dhe botuar me rastin e Ditës Botërore të Poezisë 2020 e cila do të mblidhte në këtë takim pranë Pellicanolibri në Romë disa nga autorët më të rëndësishëm shqiptarë dhe italianë, takim i cili nuk u bë i mundur të zhvillohej për shkak të pandemisë covidit -19. Shumica e poezive u përkthyen në italisht nga Valbona Jakova, përfshirë këtë të cilën mund ta lexoni edhe në gjuhën shqipe.
"Sytë e mi" të Ukës shohin përtej dhe shumë më tepër, pasi këta sy përdorin shikimin më të kompletuar të shpirtit, pra perceptojnë shpesh të padukshmen për shumicën e njerëzve, por të dukshme shumë më të qartë për atë që, i verbër, shpesh sheh edhe më mirë. Marrin si pikë riferimi të kaluarën pa asnjë retorikë, e ftojnë të tashmen të jetohet pa u kujdesur shumë për të ardhmen (ku dhimbja mund të rishfaqet). Kjo e tashme natyrisht merr në konsideratë shtrembërimet që shihen dhe që janë të pësuara në të kaluarën, por megjithatë qëndrojnë shumë të pranishme, njësoj sikur kujtesa të ishte e varrosur së bashku me miliona të vdekur që vazhdojmë t’i kemi ende para syve. Umanizmi i madh tejduket në këtë mënyrë jo vetëm në çdo varg, por edhe në jetën e këtij autori të madh, si përkthyes i dhjetëra poetëve anglishtfolës të dashur për të. Për këtë i referohemi biografisë të cilën mund ta lexoni në fund.
I miei occhi
1.
I miei occhi stanno cercando luce oltre il tesoro delle tenebre
la loro, luce per liberarsi dalle polveri
tutte le immagini dei dolori del passato, del presente, del futuro e,
mescolandosi, scoprono le rovine dell’amore umano.
Ecco dove sono, cigolano sotto il ghiaccio, respirano,
pensando alle loro foglie cadute durante un inverno senza fine.
2.
I miei occhi strizzano le stelle per guarirne le ferite
del giorno infreddolito. Parlano lingue sconosciute,
senza vocali orbe, indifferenti verso la disgrazia dei suoni.
Ma chi ne vuole sapere? Hanno perso i vocaboli della luce, le ossa dei
canti
affogate si nascondono nelle tasche di una vecchia burrasca
lanciando fuochi. Vedo le parole coperte di muffa che
nella bocca ci infilano i cuori, frasi con macchie di sangue sopra.
3.
I miei occhi bevono sogni salati davanti allo specchio del sonno.
Attraverso la serratura mi scrutano mentre salgo la collina
insieme ai gabbiani e lo sguardo caldo del cielo. Una donna
appare dalle nuvole tremanti e inizia a suonare il flauto.
Le sue labbra roventi spaventano i gabbiani che cercano di mettere il mio
destino
al bivio prima che sparisca la luce azzurra. I miei occhi vedono la donna e
rimango
con il viso pieno di rughe di una verità celata in un paesaggio
indecifrabile.
4.
I miei occhi rimangono aperti finché non mi sveglio e nella luce austera
della notte chiedo loro di pagarmi per il viaggio solitario
nelle città torreggianti della mia memoria. Mi chiedono perdono.
Mi dicono che la memoria vince il tempo, che non ha né passato, né futuro,
ché passato e futuro non hanno forme, esiste solo il presente, che il
presente è importante,
il presente, come la cera, brucia, senza consumarsi, il presente come le
lune non si esauriscono,
che la luce è il corpo, lo spirito e il suo respiro, che il presente corre
senza posa
voi inventate il passato e il futuro, perché non potete afferrare il
presente
poiché passato e futuro sono le vostre vite insoddisfatte, fonte della
vostra crudeltà.
5.
I miei occhi conoscono la felicità della luce. A volte si chiudono
per guardare oltre le cortine del passato, del futuro, verificando
l’impossibilità del loro rivivere. Si aprono come le cartine e mostrano
l’infinità
del presente. Si lavano, tolgono il buio del giorno,
l’eternità del corpo, dell’invisibile. Il presente è l’anima
del mondo, la radice e il tronco, la sfida e la sorpresa
di ogni generazione, il respiro incessante del nostro spazio.
Comprendiamo l’acqua e solo l’acqua. Dobbiamo convincerci che l’acqua e
il tempo non invecchiano, né ringiovaniscono.
6.
I miei occhi fioriscono dentro.
Anche se qualcosa mi impedisce di vedere la luce, qualsiasi cosa,
il buio, il sonno, la guerra, l’ira, la tristezza, la paura, la pigrizia,
la follia, il disprezzo,
il volto della terra lo devo lavare con lei, la devo diffondere
ai campi senza tempo dell’universo.
Quando i miei occhi rimangono con me, la notte si infrange in tanti pezzi
e tutte le sue immondizie si riversano al setaccio del presente.
7.
I miei occhi stanno fissando il volto delle tenebre,
stanno pascolando negli infiniti prati della luce eterna.
La sua erba celeste brilla per indorare la bellezza della presenza lì
dove passa la memoria, dove l’immaginazione esplode, là dove i segreti
si scoprono da soli, e dove vedo i casi, dove si declinano le nostre
menzogne,
il passato e il presente, quelle
misure che scegliamo come testimone e
che consideriamo quando viviamo la vita o scriviamo la storia.
8.
I miei occhi vanno a letto durante il giorno.
Loro scelgono di coniugare il buio all’imperfetto.
Il sonno perde di peso. I sogni sbiadiscono. Il volto sorridente
della luce si risveglia d’improvviso. Mi tiene sveglio.
Ormai lo so, la notte sale sul trono, poiché la luce è nascosta da noi.
Così la luce si beffa di noi. Noi non riusciamo a captare
la luce, poiché ci occupiamo di omicidi, di menzogne, di fame.
Le bocche del nostro tempo sono piene di armi, soli bruciati diffusi
dappertutto.
Le grandi onde furiose dell’inutilità ci bagnano, grondanti in un batter
d’occhio.
9.
I miei occhi perdono la pazienza dallo
scambio della mia luce inutilizzata nel sonno.
Steso tra le chiavi, accanto alle visioni abbandonate, mi vedono nel sonno
nella morsa della cecità. Per questo sono rimasto un dormiglione
nel paese dei dormiglioni. Percorrono strade di vedute dimenticate
brontolando, raccontando alle parole volanti chi fossero i loro padroni
i quali continuano ad ammirare i riti della notte. Lo specchio del passato
si sgretola e l’argento del futuro si sbriciola. Oso respirare
avendo assolutamente di fronte il presente. Tutte le porte del tempo si sono
aperte,
non hanno serrature. Guardate! Le mani dorate della luce stanno piantando
i semi delle stelle. Cadono dai pugni come piogge di fuoco.
My Eyes
1
My eyes are looking for the light beyond the treasures of darkness
They possess, the light to sweep away the dust
From all the scenes of past, present and future pains,
Blending them together to discover the ruins of human love.
Here they are, cracking under ice, breathing,
Thinking of their fallen leaves in a winter without end.
2
My eyes are milking the stars to heal the wounds of the day
That has caught cold. They are speaking in a strange tongue
Devoid of blind vowels, untouched by aching sounds,
But who cares, the dictionaries of light are lost,
And the bones of the drowned songs hide flaming inside the
pockets
Of an old storm. I watch the words moss over,
Sentences with bloodstains over their hearts thrown in our
mouths.
3
My eyes are drinking salty dreams in front of the mirrors of sleep.
Peeping through a keyhole, they see me going up the hill
In the company of gulls and sky’s soft stare. A woman
Comes out of the shuddering clouds and begins to play her flute.
Her burning lips frighten the gulls trying to tune my fate
Before the blue light leaves. My eyes join the woman, and I remain
With the wrinkled face of the truth in an uncoded landscape.
4
My eyes work themselves until I wake up and, in the unshakable
Nightlight, ask them to pay for having traveled alone
Through the towering cities of my memory. They apologize. They
Say that memory defeats time, that past and future are non existent,
Shapeless, that time present matters, that it neither dims nor
Disappears, that it exists, that the light is its flesh and blood,
That it runs too fast, that you invent past and future, for you cannot
Keep pace with the present, that time past and time to come
Are your unaccomplished selves, the source of your savageness.
5
My eyes know the happiness of the light. Sometimes they close
To see beyond the curtains of the past, of the future, proving
Their absurd existence. They unfold like maps showing the infinity
Of the present. They wash themselves clean of the darkness of
the day,
The scents of the flesh of the invisibility. Time present is the soul
Of the world, its root and body, the challenge and surprise
That befall the changing generations, the ceaseless breathing of our
Space. All that they grasp is water. We have to think of water and
Time as neither growing old nor becoming young.
6
My eyes flower from within.
Whatever it is that keeps me from their light,
Darkness, sleep, wars, wrath, blues, fear, sloth, stupidity, disgust,
I have to wash the face of the earth with it, I must spread it
On the timeless fields of the universe.
When my eyes join me, night breaks into pieces
And all its remains fall into the grate of the present.
7
My eyes are walking upon the face of the darkness,
They are grazing the vast meadow of the infinite light.
Its blue grass is shining to golden the beauty of being where
The memory passes, where the imagination gallops, where the
secrets
Reveal themselves, and I see the forms that our lies enter,
The past and the future, the dimensions that we choose for our
witnesses,
And by which we live the life and write the history.
8
My eyes go to bed during the day.
They take the risk of conjugating the darkness in simple present.
My sleep loses weight. My dreams grow paler. All of a sudden,
The light’s smiling face wakes up. It keeps me awake.
I already know that the night falls, for the light hides from us.
Such a change is the mockery of the light. We cannot catch up with
The light, for we are busy with wars, lies and starvation.
The mouths of our time full of weapons, burnt suns everywhere.
We soak quick and sudden in the storming waves of vanity
9
My eyes grow impatient with my unused light exchanged for sleep.
They lie among keys to abandoned visions and watch me dream
At the edge of blindness. Henceforth, I remain a sleeper
In the land of sleepers. They go down the road of forgotten
glances,
Storming out, speaking to the flying words of their masters
Who still worship the rituals of the night. The glass of the past
Shatters, and the silver of the future sunders. I dare to breathe
Face to face with the present. I have access to any door of the
time,
They are all unlocked. Look at the calm hands of the light sowing
The seeds of stars. They fall from its fists like rains of fire.
Translation by Ukë Zenel Buçpapaj
Sytë
e mi
1.
Sytë e mi po kërkojnë dritë përtej thesarit të territ
Të tyre, dritë për t’i çliruar nga pluhurat
Të gjitha skenat e dhimbjeve të shkuara, të tashme, të ardhme,
Dhe, duke i përzier, zbulojnë rrënojat e dashurisë njerëzore.
Ja ku janë, kërcasin nën akull, marrin frymë,
Mendjen e kanë te gjethet e veta të rëna gjatë një dimri të pafund.
2.
Sytë e mi po mjelin yjet për të shëruar plagët e ditës
Që ka marrë të ftohtë. Flasin gjuhë të padëgjuara,
Pa zanore të verbuara, shpërfillëse ndaj gjëmës së tingujve.
Po kush do t’ia dijë? Kanë humbur fjalorët e dritës, kockat e këngëve
Të mbytura fshihen në xhepat e një shtrëngate plakë
Duke nxjerrë flakë. Shoh se si zënë myshk fjalët dhe
Në gojë na rrasin zemrat, fjali me njolla gjaku përmbi.
3.
Sytë e mi po pinë ëndrra të kripura para pasqyrave të gjumit.
Përmes vrimës së çelësit më këqyrin duke u ngjitur kodrës
Bashkë me pulëbardhat dhe shikimin e ngrohtë të qiellit. Një grua
Del nga retë e rrëqethura dhe fillon t’i bjerë fyellit.
Buzët e saj përvëluese trembin pulëbardhat që po mundohen të ma vënë fatin
në dyzen
Para se të largohet drita e kaltër. Sytë e mi shkojnë te gruaja dhe unë
mbetem
Me fytyrën rrudha-rrudha të së vërtetës ngujuar në një peizazh të pashifruar.
4.
Sytë e mi rrinë hapur derisa zgjohem dhe në dritën e paepur
Të natës u kërkoj të më paguajnë për udhëtimin e vetmuar
Nëpër qytetet qiellgërvishtës të kujtesës sime. Më kërkojnë të falur.
Më thonë se kujtesa mund kohën, se nuk ka të shkuar, se as të ardhme nuk ka,
Se e shkuara dhe e ardhmja nuk kanë trajta, se ka vetëm të tashme, se e
tashmja ka rëndësi,
Se e tashmja, si qiriri, digjet, por nuk tretet, se e tashmja, si hëna, hahet,
por nuk soset,
Se drita është trupi dhe shpirti dhe fryma e saj, se e tashmja vrapon pa
ndaluar
Se ju shpikni të shkuarën dhe të ardhmen, ngaqë nuk e kapni dot të tashmen,
Se e shkuara dhe e ardhmja janë jetët tuaja të papërmbushura, burimi i egërsisë
suaj.
5.
Sytë e mi e njohin lumturinë e dritës. Nganjëherë mbyllen
Për të parë përtej perdeve të së shkuarës, të së ardhmes, duke vërtetuar
Pamundësinë e gjallimit të tyre. Hapen si hartat dhe tregojnë pafundësinë
E së tashmes. Lahen, heqin terrin e ditës,
Amësimet e shtatit të së padukshmes. E tashmja është shpirti
I botës, rrënja dhe trungu, sfida dhe befasia
E çdo breznie, frymëmarrja e pandërprerë e hapësirës
Sonë. Kuptojnë ujin dhe vetëm ujin. Duhet të bindemi se uji dhe
Koha nuk plaken, as nuk rinohen.
6.
Sytë e mi lulëzojnë përbrenda.
Edhe në ma ndaloftë gjë dritën, çfarëdo qoftë,
Errësira, gjumi, lufta, zemërata, mërzia, frika, përtacia, marrëzia, krupa,
Fytyrën e tokës më duhet ta laj me të, më duhet ta shpërndaj
Fushave të pakoha të gjithësisë.
Kur sytë e mi rrinë me mua, nata thyhet copa-copa
Dhe të gjitha mbeturinat e saj derdhen në sitën e së tashmes.
7.
Sytë e mi po shëtitin në fytyrën e territ,
Po kullotin në lëndinat e paana të dritës së përjetshme.
Bari i saj i kaltër shkëlqen për të praruar bukurinë e pranisë aty
Ku kalon kujtesa, aty ku harbon imagjinata, aty ku sekretet
Zbulohen vetë, dhe unë shoh rasat në të cilat lakohen gënjeshtrat tona,
Të shkuarën dhe të tashmen, përmasat që zgjedhim dëshmitare
Dhe u përmbahemi kur jetojmë jetën a shkruajmë historinë.
8.
Sytë e mi bien për të fjetur ditën.
Ata guxojnë ta zgjedhojnë terrin në të tashmen e thjeshtë.
Gjumi më bie në peshë. Ëndrrat më zbehen. Fytyra e qeshur
E dritës zgjohet papritur. Më mban zgjuar.
Tashmë e di, nata hip në fron, sepse drita fshihet nga ne.
Kështu të vë në lojë drita. Ne nuk arrijmë ta kapim
Dritën, sepse jemi të zënë me vrasje, me gënjeshtra dhe me uri.
Gojët e kohës sonë të mbushura me armë, diej të djegur të shpërndarë ngado.
Dallgët e tërbuara të kotësisë na lagin, na bëjnë qull sa hap e mbyll sytë.
9.
Sytë e mi humbin durimin nga këmbimi i dritës sime të papërdorur me gjumin.
Shtrirë mes çelësave, afër vegimeve të braktisura, ata më vështrojnë duke
ëndërruar
Në zgrip të verbimit. Pra, mbeta se mbeta fjetanak
Në vendin e fjetanakëve. Ata ecin në rrugën e shikimeve të harruara
Duke turfulluar, duke u folur fjalëve fluturuese për të zotët,
Të cilët vazhdojnë t’i adhurojnë ritet e natës. Pasqyra e së shkuarës
Shkërmoqet dhe argjendi i së ardhmes thërmohet. Guxoj të marr frymë
Ballë për ballë me të tashmen. Të gjithat dyert e kohës i kam të hapura,
Ato nuk kanë dryna. Shikoni! Duart e prajshme të dritës po mbjellin
Farërat e yjeve. Ato bien nga grushtet e saj si shira zjarri.
Il video su YouTube
Ukë
Zenel Buçpapaj è uno scrittore,
poeta, traduttore e studioso albanese con un dottorato di ricerca in
linguistica. Ha pubblicato diversi libri in patria e all’estero. Le sue
traduzioni dall’inglese all’albanese includono opere di Walt Whitman, Emily Dickinson,
Robert Frost, Thomas Stearns Eliot, Ezra Pound, William Butler Yeats, Ana
Ahmatova, Arthur Rimbaud, Octavio Paz, Seamus Heaney, Allen Ginsberg, Philip
Larkin, John Ashbery, Mark Strand, Rita Dove, Lucille Clifton, Sylvia Plath,
Wallace Stevens, Gerald Stern, Carolos Williams, E. E. Cummings, Robert Lowell,
Rabindranath Tagore, Jalaluddin Rumi, Yehuda Amichai, Ronny Someck, Naim
Araidi, Anne Michaels, Cecelia Ahern e Peter Carey, tra gli altri. Le sue
traduzioni dall’albanese all’inglese sono apparse su Denver Quarterly (USA,
1994); Seneca Review (USA, 1995); Modern Poetry in Translation (Regno Unito,
1996); Visions International (USA, 1996 e 1997); L’anno della poesia americana
(USA, 1997); Grand Street (USA, 1998); Fence (USA, 1999); Erbacce (Regno Unito,
2014), Four Twenty- Five Anthology (Booranga Writers’ Centre, Australia, 2014),
per citarne solo alcuni. Vincitore dell’International Poetry Contest (Visions -
International, Washington, DC, 1996). Ha ottenuto i seguenti titoli:
International Visitor (USA, 1992); Honorary Fellow in Creative Writing
(Università dell’Iowa, USA, 1992) e Fulbright Scholar (Università dell’Iowa,
USA, 1993). Insegna attualmente
Letteratura Comparata e Linguistica Contrastive presso l’Università di Tirana.
Ukë Zenel Buçpapaj is an Albanian writer, poet, translator and scholar with a PhD in linguistics. He has published several books at home and abroad. Her translations from English into Albanian include works by Walt Whitman, Emily Dickinson, Robert Frost, Thomas Stearns Eliot, Ezra Pound, William Butler Yeats, Ana Ahmatova, Arthur Rimbaud, Octavio Paz, Seamus Heaney, Allen Ginsberg, Philip Larkin, John Ashbery, Mark Strand, Rita Dove, Lucille Clifton, Sylvia Plath, Wallace Stevens, Gerald Stern, Carolos Williams, E. E. Cummings, Robert Lowell, Rabindranath Tagore, Jalaluddin Rumi, Yehuda Amichai, Ronny Someck, Naim Araidi, Anne Michaels, Cecelia Ahern and Peter Carey, among others. Her translations from Albanian into English have appeared in Denver Quarterly (USA, 1994); Seneca Review (USA, 1995); Modern Poetry in Translation (UK, 1996); Visions International (USA, 1996 and 1997); The Year Book of American Poetry (USA, 1997); Grand Street (USA, 1998); Fence (USA, 1999); Erbacce (UK, 2014), Four Twenty- Five Anthology (Booranga Writers Centre, Australia, 2014), to mention but a few. A winner of the International Poetry Contest (Visions-International, Washington, DC, 1996), he holds the Varifollowing titles: International Visitor (USA, 1992); Honorary Fellow in Creative Writing (University of Iowa, USA, 1992) and Fulbright Scholar (University of Iowa, USA, 1993). Currently teaches Comparative Literature and Contrastive Linguistics at the University of Tirana.
Ukë Zenel Buçpapaj është një shkrimtar, poet, përkthyes dhe studiues shqiptar me një
doktoraturë hulumtimesh në gjuhësi. Ai ka botuar disa libra brenda dhe jashtë
vendit. Përkthimet e tij nga anglishtja në shqip përfshijnë vepra nga Walt
Whitman, Emily Dickinson, Robert Frost, Thomas Stearns Eliot, Ezra Pound,
William Butler Yeats, Ana Ahmatova, Arthur Rimbaud, Octavio Paz, Seamus Heaney,
Allen Ginsberg, Philip Larkin, etj. John Ashbery, Mark Strand, Rita Dove,
Lucille Clifton, Sylvia Plath, Wallace Stevens, Gerald Stern, Carolos Williams,
E. E. Cummings, Robert Lowell, Rabindranath Tagore, Jalaluddin Rumi, Yehuda
Amichai, Ronny Someck, Naim Araidi, Anne Michaels, Cecelia dhe Peter Carey,
ndër të tjera. Përkthimet e tij nga shqipja në anglisht u shfaqën në Denver Quarterly
(USA, 1994); Review Seneca (SHBA, 1995); Poetry Modern in Translation (G.B.
1996); Vision International (USA, 1996 dhe 1997); Viti i poezisë Amerikane
(SHBA, 1997); Grand Street (SH.B.A., 1998); Fence (SH.B.A., 1999); Weeds
(Mbretëria e Bashkuar, 2014), Four Twenty- Five Anthology, Antologji (Qendra e
Shkrimtarëve Booranga, Australi, 2014), për të përmendur vetëm disa. Fitues i
Konkursit Ndërkombëtar të Poezisë (Vision - International, Washington, DC, 1996).
Gjithashtu ai fitoi çmimet e mëposhtme: Vizitori Ndërkombëtar (Sh.B.A., 1992);
Bashkëpunëtor nderi në shkrimin krijues (Universiteti i Iowa,
SHBA, 1992) dhe Fulbright Scholar (University of Iowa, USA, 1993). Mëson aktualisht: Letërsia Krahasuese dhe Gjuhësia Kontraktuese në
Universitetin e Tiranës.
traduzione dalla lingua albanese di Valbona Jakova
