Rimandata di un anno, causa virus, perdurando ancor oggi, abbiamo deciso
di riunirci in streaming dal 19 al 21 marzo 2021
Valbona Jakova, ospite della Giornata mondiale della Poesia, riversa tutta la capacità e l’energia di una vita travagliata (non per questo meno ricca) vissuta, attraverso gli eventi accaduti al popolo d’Albania degli anni ’90. Naturalmente vanno considerati gli anni precedenti il suo quasi ‘miracoloso’ arrivo in Italia. Nella sua poesia, intensa, micidiale, come un temporale infinito c’è sicuramente la narrazione dell’amore ma anche l’impossibilità di narrarlo, come un immenso carico ‘sconosciuto’. Che va e viene a proprio piacimento, ti abbraccia e ti lascia a braccia scoperte. A volte un urlo deciso, imperativo, un comando, altre una supplica o una preghiera. L’attività di traduttrice di poesia per molti anni completa e conferma una modalità e un adattamento musicale ai propri versi. (b.c.)
Valbona Jakova, e ftuar e Ditës Botërore të Poezisë, derdh të gjithë aftësinë dhe energjinë e një jete të trazuar, ( për këtë jo më pak të pasur) jetuar përmes ngjarjeve që i ndodhën popullit të Shqipërisë në vitet '90. Natyrisht duhet të merren në konsideratë vitet para ardhjes pothuajse të një “ mrekullie” të arritjes në Itali. Në poezinë e saj, intensive, dërrmuese, si një stuhi e pafundme është sigurisht rrëfimi i dashurisë por edhe pamundësia e të treguarit, si një ngarkesë jashtëzakonisht e “panjohur”. Që shkon dhe vjen si të dojë, të përqafon dhe të lë me krahë të rënë. Ndonjëherë një ulërimë e vendosur, urdhëruese, një komandë, herë tjerër një lutje ose një përgjërim. Aktiviteti si përkthyese e poezisë për shumë vite plotëson dhe konfirmon një mënyrë dhe një adaptim muzikor tek vargjet e veta.
Mi ribello!
Mi ribello perché la ribellione
é ovunque, fuori e dentro di me.
Mi ribello quando ho freddo,
perché tanto freddo hanno
in tanti, vicino e intorno a me.
Mi ribello quando ho caldo,
perché sono in tanti quelli
che hanno caldo, quando
non possono godere la montagna.
Mi ribello contro tutti quelli che
dicono che la montagna
non possa cadere, e poi cade!
Mi ribello perché i potenti
si sono impossessati delle spiagge,
inghiottendo tutte le coste
quando il mare genera trombe
d’aria, e uragani di ribellione!
Mi ribello perché i potenti
hanno distrutto le foreste
e gli animali sono stati sfrattati
dai loro habitat, passeggiando
per le strade, insieme a noi.
Mi ribello contro gli istinti
degli uomini che superano
le bestie, mentre le bestie
si lasciano addomesticare.
Mi ribello contro l’uomo che
mi ama e finge di non
amarmi, dimenticando
che ti amo me lo ha detto mille volte!
Mi ribello contro il suo istinto
e uccido il mio per il mio amore
e di tante altre che sono come me,
e combatto e ancora combatto
fino all’ultimo battito,
per far uscire dalla gabbia del suo
cuore l’animale primordiale
e renderlo nobile, nobile,
cosi nobile da essere baciato mille, mille volte.
Nobile da capire il vero mistero
della procreatrice che non sa generare
solo figli, ma anche ribellioni.
Forse Dio, per la sua nobiltà
di creatore ci ha dato sia il
cuore, che la ragione.
Grazie ribellione, che mi
hai preso il cuore e mi hai
lasciato la ragione!
I rebel!
I rebel because the rebellion
it’s everywhere,
inside and outside of me.
I rebel when I’m cold,
because there are many who
are so cold near and around me.
I rebel when I’m hot, because
there are many of them who
are hot when they cannot
enjoy the mountains.
I rebel against all those
who they say the mountain can’t
fall, and then falls!
I rebel because the powerful
took over the beaches,
Swallowing all the coasts
when the sea generates air
trumpets of air, and hurricanes of rebellion!
I rebel because the powerful
destroyed the forests and the
animals have been evicted
from their habitats,
walking on the streets, together with us.
I rebel against instincts of men
who go beyond the beasts,
whilethe beasts let
themselves be domesticated.
I rebel against the man who
loves me and pretends not to
love me, forgetting
he told me I love you a thousand of times!
I rebel against his instincts
and kill mine for my love
and many others who are like me,
and I fight and still fight
until the last beat,
to get out of his heart’s cage
the primordial animal heart
and make it noble, noble,
so noble as to be kissed a thousand, thousand times.
Noble to understand the real mystery
of the procreator who not only generates
children, but also rebellions.
Maybe God, for his nobility
as a creator gave us both
the heart, and the reason.
Thanks rebellion, for
taking the heart and leaving
me the reason!
Ribelohem!
Ribelohem pasi ribelimi
është kudo, jashtë dhe brenda meje.
Ribelohem kur kam ftohtë
pasi ftohtë kanë shumica,
pranë e përreth meje.
Ribelohem kur kam vapë,
pasi janë të shumtë ata
që kanë vapë, kur nuk mund
të kënden me freskinë e
malit.
Ribelohem kundër të gjithë
atyre që thonë se mali
nuk mund të bjerë, dhe ai bie!
Ribelohem pasi të fuqishmit
kanë zotëruar plazhet,
duke gllabëruar të gjitha brigjet,
kur deti shkund tornade
ajri dhe uragane ribelimi!
Ribelohem pasi të fuqishmit
kanë shkatërruar pyjet dhe
kafshët janë dëbuar nga
habitatet e tyre, duke shetitur
nëpër rrugë, bashkë me ne.
Ribelohem kundër instikteve
të njerëzve që ja kalojnë
kafshëve, ndërsa kafshët
na lejojnë t’i zbusim.
Ribelohem kundër njeriut që
më do e shtiret sikur nuk më
do, duke harruar se të dua
më ka thënë me mijëra herë!
Ribelohom kundër instiktit
të tij
dhe vras timin për
dashurinë
time dhe shumë të tjerave
që
janë si unë, e luftoj dhe përsëri
luftoj deri në rrahjen e fundit,
për të nxjerrë nga kafazi i
zemrës së tij kafshën e lashtë
e ta bëj fisnik, fisnik,
aq fisnik sa ta puth me mijëra, me mijëra herë!
Fisnik sa të kuptojë misterin e vërtetë
të Riprodhueses që nuk di të gjenerojë
vetëm bijë, por edhe ribelime.
Ndoshta Zoti, për fisnikërinë e Tij
prej Krijuesi na ka dhënë qoftë
zemrën, qoftë arësyen.
Faleminderit ribelim,
që më more zemrën
dhe më le arësyen!
L’universo
Quanto
mi ama l’universo.
Così
voglio essere, Amore,
enigma
inspiegabile,
scontro,
impatto, collisione,
campo
gravitazionale
intenso
di bianco e di nero,
arcana
regione dell’infinito
dove
viaggio come un’aliena
verso
il mio pianeta
inesplorato.
Sconosciuta
luce
irraggiungibile
nascosta
tra farfalle che, fiori,
considerano
solo le mani.
Non
sai quanto ama
l’universo,
amore,
il mio pianeta mai
scoperto
e
se da lì, di notte,
una
farfalla nera verrà
e
si poserà sulla tua mano,
stringila
nel pugno come un
vizio
che
si ammazza
senza
funerali.
Arriverà
la seconda, l’avversa,
mentre
sonora, la bianca,
portavoce
di fortuna per l’altra
mano,
la destra,
si poserà
come riflessione mai pensata,
come grazia mai richiesta,
come immagine dell’ignoto.
È un’eco dell’universo che
tocca,
un campanello che squilla
senza mai smettere.
È il suo ordine!
The universe
How much the universe loves me.
So I want be, Love,
inexplicable riddle,
clash, impact, collision,
gravitational field
intense black and white,
arcane region of infinity
where I travel like an alien
to my planet
unexplored.
Unknown light
unattainable
hidden among butterflies, flowers
that only concentrates on the hands.
You don’t know how much
loves the universe,
love, that my planet never
discovered
and if from there, at night,
a black butterfly will come
and will rest on your hand,
clench it in your fist like
a vice
that kills itself
without funeral.
The second, will comethe adverse,
while sonorous, the white,
lucky spokesman, for the other
hand, the right,
will settle
as a reflection never thought of,
as grace never requested,
as an image of the unknown.
It is an echo of the universe
that touches,
a ringing bell that rings
without ever stopping.
It’s his order!
Universi
Sa më do universi.
Kështu dua të jem, Dashuri,
enigmë e pakuptueshme,
ndeshje, shembje, përplasje
fushë intensive
graviteti bardhë e zi,
pjesë e mistershme e pafundësisë
ku udhëtoj si një alien
drejt planetit tim të paeksploruar.
Dritë mistike e paarritshme
fshehur midis flutrash që, lule,
quajnë vetëm duart.
Nuk e di sa e do universi,
dashuri, planetin tim kurrë
të zbuluar dhe,
nëse nga ai, natën,
një flutur e zezë do të vi
të qëndrojë mbi dorën tënde,
shtrëngoje fort në grusht
si një ves
ë vritet
pa funerl.
Do të mbrrijë e dyta,e kundërta,
tingëlluese, e bardha,
zëdhënësja e fatit për dorën
jetër, të djathtën,
dhe do të qëndrojë
si një reflektim i pamenduar,
si një hir që kurrë s’e ke kërkuar,
si imazhi i së panjohurës.
Është një jehonë universi
që prek,
një këmbanë që bie
pa pushuar.
Është urdhëri i Tij!
Padrone di
schiavitù
Schiavo
di tutte le catene,
da
schiavo sei diventato
padrone.
La
tua frustrazione
è
diventata la tua
frusta
e hai iniziato
a
picchiare forte,
l’indomabile
schiena
dei
canti, quelli liberi
della
schiava evasa
che
pensavi d’aver piantata
nei
versi delle tue piantagioni,
dove
la notte,
a
quelle mani sovrane
offriva
dolci canti di voce sommessa.
Con
mani sovrane,
piene
di canti
evase
la schiava con
lieve
voce di cera illuminante.
Gocce
di stelle colavano
sulle
sue tracce.
Veritiero,
senza
catene,
padrone,
è
diventato
il
suo verso
che
nelle
sue piantagioni di versi
abbandonò
il
padrone da mani incatenate
dalla
propria frusta, ancora
alla
ricerca delle stesse catene.
Slave master
Slave of all chains,
from slave you became a
master.
Your frustration
has become yours
whip and you started
to beat hard,
the indomitable back
of the songs, the free ones
of the escaped slave
that you thought you planted
in the verses of your plantations,
where the night,
to those sovereign hands
offered sweet songs of soft voice.
With sovereign hands,
full of songs
escaped the slave with
slight voice of illuminating wax.
Drops of stars dripped
on its tracks.
Truthfully,
without chains,
master,
has become
his verse
that
in his plantations of verses
he abandoned
the master from chained hands
from your own whip, again
looking for the same chains.
traduzioni in inglese di Laura Riolli, in albanese dalla medesima Jakova
Padron i skllavërisë
Skllav i
çdo prange,
nga
skllav je bëre
pronar.
Zhgënjimi
jot
është
bërë
kamxhiku
jot
dhe ke filluar
të rrahësh fort,
shpinën e pamposhtur
të këngëve, atyre të çliruara
të skllaves që u arratis dhe
mendoje
se e kishe mbjellë
në
vargjet e plantacioneve të tua,
në vendin ku nata,
duarve
të saj sovrane,
i
ofronte këngë të ëmbla
me zë të
mbyllur.
Me duar të pushtetshme,
të mbushura me këngë
u arratis skllavja me
zë të shkrirë si qiri ndriçues.
Pika yjesh kullonin
mbi gjurmët e saj.
I
vërtetë
pa
pranga,
pardon,
u shndërrua
vargu
që
në plantacionin
e vargjeve të saj
braktisi
padronin
me duar të prangosura
nga
kamzhiku i tij,
ende në
kërkim
Valbona Jakova, poetessa e traduttrice albanese, giunge in Italia nel 1991, stabilendosi in provincia di Brescia. In Albania ha pubblicato alcuni libri di poesie come Enigmat pasmesnatës e Kujt i takon kjo buzëqeshie e brishtë. In Italia Ha tradotto Giuseppe Ungaretti Poezi (Marin Barleti); e Pablo Neruda: Njëzet poezi dashurie e një këngë dëshpërimi. (Koha), di Padre Livio Fanzaga Përse besoj te Medjugorie (Marin Barleti), best-seller dell’anno 98) e Falsifikuesi (Shtëpia botuese “Aferdita”), 1999). Collabora come coautrice per il testo bilingue Ti racconto il mio paese, Vannini. Nel 2006 cura il testo bilingue di fiabe albanesi scritte da Sokol Jakova: Donne, cacciatrici e perfidi imbroglioni, (Sinnos). Traduce in albanese poeti italiani: Andrea Garbin, Rosana Crispim da Costa e Viorel Boldis Poetry Thauma Një vibrim dallgëzues flatrash. 2013 traduce in albanese dall’italiano il libro: Si u bë mbret i Shqipërisë Ahmet Zogu di Camillo Libardi. Nel 2014 traduce autori come Beppe Costa, Jack Hirschman e Valeria Raimondi Poetry II Rrjedhë dallge që shtyn, Gilgamesh. Traduce il poeta mantovano Umberto Bellintani Ndoshta një fytyrë ndër një mijë. Traduce Migena Arllati Brezza di mormorii e altri poeti albanesi e kosovari. Nel 2019 l’editrice Veliero pubblica il libro per bambini I tre porcellini e i porcellini emigrati. Diversi i premi vinti e le opere pubblicate, poesie e racconti. La lega Internazionale dei poeti, scrittori e artisti “Pegasi” Albania le conferisce: Il grande titolo Pegasian: Traduttrice dell’Anno 2016. Attualmente svolge il ruolo di Mediatrice-Operatrice linguistica culturale.
Valbona Jakova, an Albanian poet and translator, arrived in Italy in 1991, settling in the province of Brescia. In Albania she has published some books of poems such as Enigmat e pasmesnatës and Kujt i takon kjo buzëqeshie e brishtë. In Italy La Tempesta delle ore. She translated Giuseppe Ungaretti Poezi” (Marin Barleti); and Pablo Neruda: Njëzet poezi dashurie e një këngë dëshpërimi (Aferdita), by Father Livio Fanzaga Përse besoj te Medjugorie (Marin Barleti), best-seller of the year 98) and Falsifikuesi (Aferdita), 1999). She collaborates as a co-author for the bilingual text Ti racconto il mio paese, (Vannini). In 2006 she edited the bilingual text of Albanian fairy tales written by Sokol Jakova: Donne,
cacciatrici e perfidi imbroglioni, by (Sinnos) with the writing of the language sheet present in the book. In 2013 Translates into Albanian Italian poets: Andrea Garbin, Rosana Crispim da Costa and Viorel Boldis Poetry Thauma Një vibrim dallgëzues flatrash. 2013 translates into Albanian from Italian the book Si u bë mbret i Shqipërisë Ahmet Zogu by Camillo Libardi. In 2014 she translated authors such as Beppe Costa, Jack Hirschman and Valeria Raimondi Poetry II Rrjedhë dallge që shtyn (Gilgamesh).
It translates the Mantuan poet Umberto Bellintani Ndoshta një fytyrë ndër një mijë. It translates Migena Arllati Brezza di mormorii and other Albanian and Kosovar poets. In 2019 Veliero publishes he children’s book I tre porcellini e i porcellini emigrati. Several awards won and published works, poems and short stories. The International League of Poets, Writers and Artists “Pegasi” Albania awards it: The great title Pegasian: Translator of the Year 2016. She is currently a Cultural Language Ombudsman-Operator.
Valbona Jakova, një poete dhe përkthyese shqiptare, mbërriti në Itali në 1991, duke u vendosur në provincën e Brescia. Në Shqipëri ka botuar disa libra me poezi si Enigmat e pasmesnatës dhe Kujt i takon kjo buzëqeshie dhe brishtë. Në Itali La Tempesta delle ore. Ka përkthuer Giuseppe Ungaretti Poezi (Marin Barleti); dhe Pablo Neruda: Njëzet poezi dashuria e një këngë dëshpërimi. (Koha), nga Atë Livio Fanzaga Përse besoj te Medjugorie (Marin Barleti), shitësi më i mirë i vitit 98) dhe Falsifikuesi (Shtëpia botuese "Aferdita", 1999). Ajo bashkëpunon si bashkautore për tekstin dygjuhësh që ju them vendin tim, Vannini. Në vitin 2006 ai redaktoi tekstin dygjuhësh të përrallave shqiptare të shkruara nga Sokol Jakova: Gratë, gjahtarët dhe mashtruesit e përsosur, (Sinnos). Ai përkthen poetë italianë në shqip: Andrea Garbin, Rosana Crispim da Costa dhe Viorel Boldis Poezia Thauma Një vibrim dallgëzues flatrash. 2013 përkthen librin: Si u bë mbret i Shqipërisë Ahmet Zogu nga Camillo Libardi në shqip nga italishtja. Në vitin 2014 ai përktheu autorë të tillë si Beppe Costa, Jack Hirschman dhe Valeria Raimondi Poezia II Rrjedhë dallge që shtyn, Gilgamesh. Poeti nga Mantua Umberto Bellintani përkthen Ndodh një fytyrë ndër një djalë. Përktheu Migena Arllati Fletë e murmurinjve dhe poetë të tjerë shqiptarë dhe kosovarë. Në vitin 2019 botuesi Veliero boton librin për fëmijë "Tre derrat e vegjël" dhe derrat e emigruar. Disa çmime fituan dhe botuan vepra, poema dhe tregime. Lidhja Ndërkombëtare e Poeteve, Shkrimtarëve dhe Artistëve "Pegasi" Albania i jep asaj: Titullin e shkëlqyer Pegasian: Përkthyes i Vitit 2016. Aktualisht ajo luan rolin e ndërmjetësuesit-operatorit kulturor gjuhësor.
